Πρόλογος      

 

Η Ελλάδα είναι ένα απέραντο φυσικό μουσείο. Μια πολύ όμορφη χώρα, με ατελείωτες γαλανές παραλίες, καταπράσινα δάση, πολύχρωμους θαμνώνες, στενά φαράγγια και τεράστιους ορεινούς όγκους. Χιλιάδες ντόπιοι και ξένοι ταξιδευτές επισκέπτονται και χαίρονται τα τοπία που δημιούργησε η φύση. Από τις αμμουδιές της Κασσάνδρας και τα παρθένα δάση της Δαδιάς μέχρι τα φρύγανα των Κυκλάδων, το φαράγγι του Βίκου και τα Λευκά Όρη της Κρήτης, υπάρχουν όλες οι διαβαθμίσεις φυσικών τοπίων, που λίγες περιοχές στον κόσμο έχουν τη δυνατότητα να επιδείξουν.

Όμως, η Ελλάδα έχει και ποτάμια. Ο Νέστος, είναι ένα από τα σημαντικότερα ποτάμια της χώρας μας. Στο πέρασμά του, ψάχνοντας για μια διέξοδο προς τη θάλασσα, δημιούργησε τα “Στενά του Νέστου”, ένα από τα αρτιότερα φυσικά τοπία της Ελλάδας. Μια κοιλάδα που μετατρέπεται σε φαράγγι. Γύρω τα βουνά, με βραχώδεις καταπράσινες πλαγιές και ορθοπλαγιές, και στη μέση το ποτάμι. Το νερό που κυλά συνήθως αργά και νωχελικά, μοιάζει να μην θέλει να βγει από το πέρασμα. Στριφογυρίζει δεξιά και αριστερά από τη μια μεριά του φαραγγιού στην άλλη, δημιουργώντας μαιάνδρους μεταξύ της Μακεδονικής και Θρακιώτικης γης. Ωστόσο, τα Στενά του Νέστου δεν είναι μόνο ένα σπάνιας ομορφιάς αισθητικό τοπίο. Ολόκληρη η περιοχή σφύζει από ζωή, έντονη και δυναμική. Ένας κόσμος φυτών και ζώων που αναπτύσσεται στο λιγότερο ίσως διαταραγμένο παραποτάμιο τοπίο. Η απουσία δρόμων προσπέλασης κρατά μακριά αυτοκίνητα και τυχαίους περαστικούς. Mόνο όσοι ταξιδεύουν με τρένο μπορούν να χαρούν ένα τμήμα του, όσο αφήνουν τα μικρά ανοίγματα των διαδοχικών τούνελ. Αυτή η γραμμή του τρένου, εδώ και έναν αιώνα, μπαινοβγαίνει στα έγκατα της γης, σεβόμενη απόλυτα το περιβάλλον, αποτελώντας πλέον μέρος του τοπίου. Εκτός από το πέρασμα με τρένο, μπορεί ο επισκέπτης να διασχίσει την περιοχή περπατώντας το μοναδικό μονοπάτι, που και αυτό φθάνει μόνο μέχρι τη μισή απόσταση, ή ακόμη επιπλέοντας πάνω στο ποτάμι με καγιάκ. 

 

Παραποτάμια δάση ομορφαίνουν τις όχθες. Αμέτρητα άγρια λουλούδια ανθίζουν στα πολλά μικροενδηαιτήματα που δημιουργούν το φυσικό περιβάλλον, η γραμμή του τρένου και το μονοπάτι. Εκατοντάδες πουλιά κάθε μεγέθους και είδους, είτε τα βλέπεις να πετούν πάνω από το ποτάμι, είτε τα ακούς να κελαηδούν μέσα από το φύλλωμα των δένδρων. Οι ήχοι και οι αντίηχοι είναι πολλοί στα Στενά του Νέστου. Αρκεί να φωνάξεις και θα ακούς τον αντίλαλο της φωνής σου να ξεμακραίνει και να ενώνεται με τους ήχους του ποταμού ή των κουδουνιών των κοπαδιών της αντίπερα όχθης. Όμως, την υπόλοιπη άγρια ζωή, δεν την βλέπεις, παρά μόνο τη νιώθεις. Έχεις συνεχώς την αίσθηση ότι κάποια μάτια σε παρακολουθούν. Το σταμάτημα των κρωγμών των βατράχων, οι κύκλοι του νερού που κάνει η βίδρα καθώς βουτάει βιαστικά στο ποτάμι, το στιγμιαίο ασήμωμα του νερού από τις κοιλιές των ψαριών, το γρήγορο σούρσιμο στους βράχους της σαύρας, φανερώνουν τα σημεία της αθέατης πλευράς της ζωής των Στενών. Τα άγρια ζώα είναι πολλά στο προστατευμένο ποτάμι. Όμως τα περισσότερα είναι είτε νυχτόβια, είτε ζουν σε φωλιές κάτω από το έδαφος. 

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια πρόταση, για να γνωρίσουμε τα Στενά του Νέστου. Προσκαλεί και προκαλεί για μια ολοήμερη ή ολιγοήμερη εκδρομή με τα πόδια. Περιγράφει τη βασική διαδρομή και τις εναλλακτικές δυνατότητες για να θαυμάσει κάποιος ολόκληρο το χώρο, ως τοπίο και ως οικοσύστημα. Στο κείμενο που ακολουθεί, μπορεί ο επισκέπτης των Στενών του Νέστου να πάρει τόσο πρακτικές όσο και επιστημονικές πληροφορίες που θα κάνουν την επίσκεψή του ασφαλή και εποικοδομητική. Τον βοηθά να περιηγηθεί στο χώρο, να αναγνωρίσει τις διάφορες μορφές βλάστησης, τα σημαντικότερα δένδρα και θάμνους, τα σπάνια είδη χλωρίδας, τα θηλαστικά, τα ερπετά, τα ψάρια και τα πουλιά που ζουν μόνιμα ή επισκέπτονται ευκαιριακά την περιοχή.